Umræðuvettvangur?

Af því tilefni set ég hér niður nokkur atriði á blað í þeim tilgangi að kveikja umræðu um framtíð í skólamálum. Starfshópur á vegum sveitarstjórnanna setur fram í samantekt sinni að til framtíðar skuli sameinað sveitarfélag, ef af verður, reka öfluga skóla sem veiti góða þjónustu, með menntaða kennara og góða stjórnendur. Hverjum skóla fyrir sig er ætlað að nýta sína styrkleika og þá tækni sem í boði er.

Þá á að efla samstarf milli skólanna og félagslega möguleika barna og bendir nefndin á að tækifæri kunni að felast á því sviði sem og í aukinni notkun ýmissa tæknilausna í fjarkennslu. Sérstaklega er tekið fram að staðsetning skólanna skuli áfram vera sú sem hún er í dag og bendir nefndin sérstaklega á að ein þeirra neikvæðu afleiðinga sem gæti orðið í kjölfær sameiningar sé að skóli glatist. Sú leið sem nefndin leggur til, svo komast megi hjá því, er að efla enn frekar skólana og auka samstarf þeirra á milli.

Á nýafstöðnum íbúafundi um málefnið reifaði ég aðeins þau atriði sem ég kem inn á hér en umræður á fundinum um framtíð í skólamálum voru óverulegar og var almennt samrómur um niðurstöður starfshópsins. Mér finnast þær nokkuð almennar, góðar og fyrirsjáanlegar en spyr mig um leið hvort þær séu raunhæfar. Er framtíð í þessari sýn eða er hún bara draumsýn?

Í lok samantektar sinnar bendir starfshópurinn á nokkur atriði sem beri að varast og eitt af því er fólksfækkun. Hér er auðvitað komin kjarni málsins og grundvallar forsenda í því hvaða stefnu er skynsamlegast að taka. Fólksfækkun hefur almennt verið viðvarandi vandamál í dreifbýli til langs tíma, það er vel þekkt og báðar sveitarstjórnir vinna ötullega að því að halda uppi þjónustustigi, bæta búsetuskilyrði, tryggja íbúðarhúsnæði, greiða fyrir atvinnuuppbyggingu og gera allt annað það sem talið er að geti haft jákvæð áhrif á íbúaþróun. Þetta er stóra síbreytilega verkefnið þar sem allt helst í hendur. Það þarf bara skóla ef til staðar eru börn - það þarf góða og öfluga skóla til að laða að barnafjölskyldur.

Að „glata“ skóla er ekkert grín og öll þekkjum við fjölmörg dæmi þess hversu erfið slík ferli hafa reynst mörgum samfélögum. Oftast er reynt fram í lengstu lög að halda í skólann og börnin oft orðin æðifá þegar loks er horft framan í þá staðreynd að betra sé fyrir börn að sitja lengur í skólabíl og fá fleiri félaga í staðinn en að vera svo fá. Þau eru færri tilvikin þar sem horfst er tímanlega í augu við staðreyndir sem blasa við en svo eru skólar líka stundum sameinaðir á öðrum forsendum og því hefur auðvitað sjálfsagt aldrei verið svarað almennilega hvaða þætti beri að meta þegar horft er til þess á hvaða tímapunkti rétt sé að gera breytingar.

Fjöldi barna sem eru til staðar er auðvitað bara einn af fjölmörgum þáttum sem þó hlýtur að þykja eðlilegt að skoða þegar maður veltir fyrir sér forsendunum. Auk þess hlýtur að hafa áhrif framboð á starfsfólki og gæði skólastarfsins. Sem innlegg inn í umræðuna um framtíð í skólamálum þætti mér t.d. áhugavert að okkur hefðu verið útvegaðar einhverjar tölur byggðar á núverandi gögnum og spá um búsetuþróun út frá síðustu árum og hóflegum væntingum.

Takmarkað er hægt að gera við þau gögn sem eru í skýrslunni en ég ætla þó að setja fram einfalt reikningsdæmi út frá þeim: Ég ætla að gefa mér að helmingur nemenda í hverjum grunnskóla útskrifist á næstu 5 árum. Að í leikskólum séu öll börn sem búa í sveitarfélaginu í 5 árgöngum og þau að þeim loknum komin upp í grunnskóla. Að engin börn flytji úr eða í sveitarfélaginu á næstu 5 árum (menn geta þá bætt við eða dregið frá eins og þeim finnst raunhæft - það er alls staðar verið að bæta við húsnæði, svo vonandi á okkur bara eftir að fjölga).

 Hvað finnst þér?

Aðalsteinn Már Þorsteinsson Höfundur er íbúi í Þingeyjarsveit til 20 ára en á ekki lengur nein börn á leik- eða grunnskólaaldri.