Framtíð verslunar á Húsavík - hvað getum við gert? | 640.is fréttaveita í Norðurþingi

12. feb

Framtíð verslunar á Húsavík - hvað getum við gert?
Aðsent efni - - Lestrar 364

Rök fyrir því að greiða fyrir sértækri breytingu á aðalskipulagi Norðurþings til að heimila uppbyggingu verslunarhúsnæðis á túnunum við Þorvaldsstaði, þvert á stefnu sveitarfélagsins um að „þétta raðir“ verslunar í miðbænum, hafa að mínu mati einkennst af furðulegri nauðhyggju og viðbragðsham frekar en sóknarhug.

Fyrirliggjandi gögn um áformin, sérstaklega fyrsta lýsingin sem auglýst var síðastliðið sumar, einkennast mjög af orðalagi sem gefur til kynna að færslan suður á túnið sé óumflýjanleg afleiðing ýmissa þátta. Þátta á borð við viðsnúning frá fólksfækkun nýliðinna áratuga, fjölgun ferðamanna o.fl. Að því marki að sveitarstjórn eigi jafnvel ekki annan kosta völ en að leggjast flöt fyrir tillögum þróunaraðila, sem öllum má vera ljóst að gangi þvert á stefnu sveitarfélagsins sem meðal annars hefur birst í aðalskipulagi undanfarinna ára og áratuga. Ég rakti þetta nánar, og benti á mótrök gegn þessum ályktunum, í formlegri athugasemd við skipulagslýsinguna síðastliðið sumar.

Ég véfengi ekki skoðanir né tilfinningar þeirra sem sjá kosti við að geta sótt verslun og þjónustu í sérstöku verslunarhúsi með góðu aðgengi fyrir bíla. Það er sveitarfélagsins að komast að niðurstöðu um hvað fulltrúar hennar telja farsælast fyrir Húsvíkinga og gesti þeirra, og mín að virða endanlega niðurstöðu óháð eigin skoðunum. Hins vegar finnst mér erfitt að sitja þögull hjá hinum málflutningnum, sem einkennist að mínu mati af áðurnefndri nauðhyggju og viðbragði. Þegar öllum má vera ljóst að hann orkar að minnsta kosti tvímælis, svo vægt sé til orða tekið.

Aðsend mynd

Mynd 1 – skjáskot úr fyrirliggjandi aðalskipulagsuppdrætti Norðurþings.

Til að freista þess að brjóta upp stöðuna þá vil ég vekja athygli á að minnsta kosti einum valkosti til að láta reyna á aðrar leiðir. Í ljósi ríkra persónulegra hagsmuna minna af niðurstöðu sveitarstjórnar, vegna hlutar míns í fasteignafélagi í miðbæ Húsavíkur, ætla ég að freista þess að byggja á reynslu minni af opinberum innkaupum. Þar skal jafnræðis gæta í hvívetna, og finnst mér það því gagnlegur grunnur að umfjöllun um málið án þess að tala sérstaklega máli okkar hugmynda.

Áhugasömum um mína afstöðu og fyrri málflutning má eftir sem áður benda á kynningarvef Gb5 ehf. og formlegar athugasemdir mínar til Norðurþings vegna skipulagsmála í júlí síðastliðnum og nú í febrúar.

Samkeppni hugmynda á forsendum sveitarstjórna

Ég tel að sveitarstjórn sé í dauðafæri til að hagnýta þá miklu hugmyndaauðgi sem birst hefur í umræðu um þróun verslunar á Húsavík í kjölfar kynningar áformanna á Þorvaldstaðatúninu síðastliðið vor. Með því mætti binda enda á þá kyrrstöðu sem einkennt hefur fasteignaþróun á skilgreindu miðsvæði fyrirliggjandi aðalskipulags (svæði M1 á mynd 1) frá samþykkt skipulagsins. Kyrrstöðu þrátt fyrir háleitar lýsingar í greinargerð um mögulega þróun svæðisins (samanber t.d. uppdrátt á mynd 2).

Mynd 2 – leiðbeinandi uppdráttur úr gildandi aðalskipulagsgreinargerð frá árinu 2010, með tillögu að framtíðarfyrirkomulagi miðbæjar Húsavíkur.

Ég leyfi mér að kenna tímabilið við kyrrstöðu en frá því eru vissulega undantekningar, svo sem uppbygging við hótelið, á aðstöðu fyrir ferðaþjónustu utan í bakkanum og á íbúðum fyrir aldraða auk endurgerðar og fegrunar bygginga og umhverfis, svo sem á vegum Húsavíkurkirkju og fleiri aðila.

Til þess að gæta jafnræðis á milli allra mögulegra uppbyggingaraðila og hugmynda held ég að sveitarfélagið gæti hæglega boðið út byggingarrétt á miðsvæðinu sem hentar undir dagvöruverslun og tengda starfsemi. Einfaldari leiðir eru í boði, en hér er ég að lýsa valkosti sem gengur út frá fullu jafnræði líkt og ég nefndi áður.

Með því að bjóða út byggingarrétt á ég við að sveitarfélagið auglýsi áform um að heimila uppbyggingu verslunarhúsnæðis á miðsvæðinu. Þetta mætti gera án þess að tilgreina nánar staðsetningu, en setja mætti einfaldar takmarkanir á borð við til að mynda hámarks flatar- eða rúmtak viðkomandi bygginga, til viðbótar við vísun í almenn skipulagsákvæði svæðisins. Slíkar heimildir væru háðar því að uppfylla einhver grunnskilyrði sem gefðu sveitarfélaginu færi á að bakka út ef ferlið leitaði í einhverjar ógöngur. Að öðru leyti kepptu innsendar hugmyndir á þeim forsendum sem sveitarstjórn kysi að skilgreina sem matsviðmið fyrir gæði tillagna.

Í grunninn svipar þetta mjög til hefðbundinnar skipulags- eða hönnunarsamkeppni. Að öðru leyti en því að í stað þess að hönnuðir í hópi þátttakenda hefðu að fullu frjálsar hendur þá nytu þeir aðhalds lóðarhafa sem væru nauðsynlegir liðsmenn að baki innsendum tillögum. Enda væri byggingarrétti úthlutað á lóð eða samliggjandi lóðir sem sameinaðar væru undir tillögugerð í umboði viðkomandi lóðarhafa. Þetta fyrirkomulag, ásamt einhvers konar fyrningarákvæðum um heimildirnar, gæti stuðlað að því að uppbyggingin gangi hratt og vel fyrir sig fáist góðar tillögur. Enda byggi þær á eðlilegu jafnvægi á milli listrænna sjónarmiða, arðsemi og svo framvegis. Kostnaður við þátttöku ynni gegn því að óraunhæfar tillögur yrðu sendar inn, en kostnaður sveitarfélagsins gæti takmarkast við vinnu þess eigin fólks, vinnu mögulegra ráðgjafa þess í ferlinu og auglýsingar.

Sveitarstjórn gæti ákveðið hvaða mælistikur verði lagðar við innsendar tillögur. Það gæti til að mynda gefið það út að tillögur verði metnar út frá mati fulltrúa sveitarfélagsins á því hversu vel tekst til við að útfæra atriði sem talin eru fram sem áhyggjuefni sveitarstjórnar í rökstuðningi fyrir því að byggja upp á Þorvaldsstaðatúninu. Þetta gæti falið í sér mat á því sveitarstjórn lýst á útfærslu bílastæðamála, umferðaröryggismála, aðskilnaði „miðbæjartraffíkur“ og bæjarlífs og svo framvegis í hverri tillögu, enda séu tillögurnar metnar með sambærilegum hætti. Allt eins mætti hugsa sér að metið væri hversu mikinn kostnað ólíkar tillögur fela í sér fyrir sveitarfélagið. Að öðru leyti gæti sveitarstjórn nýtt hefðbundnar mælistikur úr skipulags- og hönnunarsamkeppnum sem alþekktar eru og þaulreyndar í þessum geira.

Varfærið fyrsta skref

Ef sveitarstjórn vill hafa vaðið fyrir neðan sig áður en hún legði í salt hugmyndir um skipulagsheimildirnar á Þorvaldsstaðatúninu, þá gæti hún varið fáeinum vikum í upphafi athugun byggt á fyrirmynd sem kölluð er markaðskönnun í opinberum innkaupum. Þar gæti sveitarfélagið auglýst áhuga sinn á að úthluta heimildum til uppbyggingar verslunarhúsnæðis á miðsvæðinu og skorað á áhugasama að gefa sig fram við sveitarfélagið innan gefins tímafrests. Án þess að í því fælist skuldbinding, hvorki fyrir sveitarfélagið né mögulega uppbyggingaraðila. Ferlið er til þess gert að sveitarfélagið geti metið trúverðugleika og burði mögulegra þátttakenda. Um leið þiggur sveitarfélagið endurgjöf á það hvernig haga mætti næstu skrefum ferlisins þannig að það verði sem líklegast til að skila farsælli niðurstöðu. Áhugasamir lesendur geta kynnt sér dæmi um markaðskannanir sem eru auglýsingu á innkaupavef hins opinbera. Ferlið er mjög opið og alls ekki tímafrekt og því ekki til þess fallið að tefja þá uppbyggingu bætts verslunarrýmis sem svo margir Þingeyingar eru orðnir langeygir að sjá á Húsavík.

Sveitarstjórn gæti nálgast sérstaklega stóru smásölusamsteypurnar þrjár og vakið athygli á möguleikum þeirra til að keppast um hinn húsvíska markað. Þetta gæti þær gert með því að fela fasteignafélögum, sem þær allar hafa innan sinna vébanda að kanna mögulega þátttöku. Eins gæti sveitarstjórn hvatt aðila úr hópi heimafólks eða brottfluttra til að fara fyrir uppbyggingunni í samstarfi við þessa aðila, þannig að hluti arðsins af fasteignaþróuninni rati í heimabyggð. Ekki er heldur hægt að útiloka að upp spretti heimamenn sem tækju við rekstrinum án þess að vera í umboði stórfyrirtækja, eins og fordæmi eru fyrir á Húsavík.

Sýnið hvað í ykkur býr!

Ég nefndi það í þeim formlegu athugasemdum sem ég gerði við skipulagstillögurnar sem Norðurþing hefur auglýst vegna uppbyggingarhugmynda á Þorvaldsstaðatúninu að hver veldur sem á heldur þegar kemur að framtíðarþróun Húsavíkur. Ég hvet sveitarstjórn eindregið til að taka í taumana og færa sig úr stöðu viðbragðs við meintri óumflýjanlegri þróun mála í bænum og beita skapandi og framsýnni nálgun á viðfangsefnið. Önnur sveitarfélög hafa sýnt að hægt er að gera stóra hluti í þessum efnum, og Húsavík býr við forgjöf í formi sterks sögulegs kjarna og fagrar umgjarðar af náttúrunnar hendi.

Hlöðver Stefán Þorgeirsson.

Höfundur er sjálfstætt starfandi ráðgjafi á Björgum í Kaldakinn og hluthafi í Gb5 ehf. sem á og rekur Kaupfélagshúsið og Garðar í miðbæ Húsavíkur.

« Til baka